Opinia Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” dotycząca projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceny pracy nauczycieli (projekt z dnia 31 lipca 2025 r.)
Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” negatywnie opiniuje projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceny pracy nauczycieli z dnia 25 sierpnia 2022 r. (Dz.U. poz. 1822). Proponowane zmiany, w obecnym kształcie, są niekorzystne dla nauczycieli i budzą poważne zastrzeżenia środowiska oświatowego. Rozporządzenie porządkuje co prawda niektóre sformułowania (np. zamiana „obowiązkowe” na „szczegółowe”), co zwiększa precyzję prawną, jednak wiele zapisów ma charakter powtarzania regulacji z Karty Nauczyciela (np. obowiązek zapoznania z opiniami). Powoduje to rozrost treści i niepotrzebne komplikowanie przepisów.
Projekt rozporządzenia należy odrzucić przede wszystkim ze względu na:
-
Nadmierne obciążenie nauczycieli.
Wprowadzenie obowiązku „analizowania własnej pracy i osiągania pozytywnych efektów” oraz oceny „realizacji innych zajęć i czynności wynikających z art. 42 ust. 2 pkt 2 KN” będzie prowadzić do dodatkowego obciążenia nauczycieli. Zaproponowane w projekcie rozporządzenia kryteria są nieprecyzyjne i w praktyce pozostawiają dyrektorom zbyt dużą swobodę interpretacji (§ 2 ust. 2 pkt 1a i pkt 10). Są także fragmentaryczne i techniczne, a nie systemowe – zamiast uproszczenia procedury, mamy jeszcze więcej szczegółowych zapisów, które w praktyce mogą być trudne do stosowania.
-
Bardzo wąską skalę ocen.
Skala 4-stopniowa w praktyce może nie odzwierciedlać różnic w jakości pracy, a jedynie prowadzić do uproszczonych ocen. Zastąpienie „89,99%” → „89%” oraz „74,99%” → „74%” wydaje się kosmetyczne, ale może budzić pytania o stabilność i logikę systemu – zmiana progów o 0,99% nie wpływa realnie na ocenę jakości pracy, a pokazuje brak spójnej wizji. Zmiany są fragmentaryczne i techniczne, a nie systemowe – zamiast uproszczenia procedury, mamy jeszcze więcej szczegółowych zapisów, które w praktyce mogą być trudne do stosowania.
-
Brak równości w dostępie do narzędzi multimedialnych.
Wymóg obowiązkowego wykorzystywania narzędzi multimedialnych i informatycznych nie uwzględnia nierówności w dostępie do sprzętu i może dyskryminować nauczycieli w mniejszych, uboższych szkołach. Przypominamy, że w programie Laptop dla nauczyciela MEN wykluczył wiele grup nauczycieli, o czym KSOiW wielokrotnie alarmowała począwszy od września 2023 r. (§ 2 ust. 2 pkt 1).
-
Marginalizacja roli autorytetu nauczyciela.
Usunięcie zapisu o kształtowaniu u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw: obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej „przez własny przykład nauczyciela” pomniejsza znaczenie osobowości i autorytetu pedagoga w procesie wychowawczym. Jest to sprzeczne z konstytucyjną misją szkoły jako instytucji wychowującej (§ 2 ust. 2 pkt 5).
5. Zwiększenie subiektywności ocen.
Uchylenie zapisów (§ 2 ust. 4–6, § 4 ust. 2–4) może prowadzić do większej uznaniowości dyrektorów, ryzyka nierównego traktowania nauczycieli i pogłębienia subiektywności oceniania. Nauczyciele nie mają żadnej pewności, że ocena ich pracy nie będzie w nadmiernym stopniu zależna od opinii rodziców czy samorządu uczniowskiego, nawet jeśli przysługuje im prawo do odniesienia się do tych opinii (§ 5 ust. 4–5). Zwracamy uwagę także na to, że termin 5 dni roboczych na reakcję jest bardzo krótki, zwłaszcza gdy ocena jest rozbudowana i wymaga merytorycznego przygotowania. To ogranicza realną możliwość obrony.
Reasumując, KSOiW NSZZ „Solidarność” domaga się zatem: wycofania propozycji rozszerzających kryteria oceny o § 2 ust. 2 pkt 1a i pkt 10, przywrócenia zapisu o wychowywaniu „przez własny przykład nauczyciela” oraz wprowadzenia jasnych gwarancji, że opinie zewnętrzne nie będą miały charakteru decydującego.
KSOiW podkreśla także, że rozporządzenie nie rozwiązuje problemu nadmiernej biurokratyzacji oceny pracy, wprowadza kolejne szczegóły proceduralne, które mogą prowadzić do formalizmu (nacisk na dokumentację zamiast na rzeczywistą jakość pracy nauczyciela). Ocena pracy nauczycieli powinna być narzędziem wspierającym rozwój zawodowy, a nie środkiem dodatkowej presji i biurokratyzacji. Niestety obecny projekt prowadzi w kierunku wzrostu uznaniowości dyrektorów oraz obniżenia poczucia stabilności zawodowej w środowisku nauczycielskim. Biorąc pod uwagę powyższe, liczymy na uwzględnienie zgłoszonych uwag w toku dalszych prac legislacyjnych.
W imieniu Prezydium KSOiW NSZZ „Solidarność”
dr Waldemar Jakubowski Przewodniczący